Το Θέατρο ισχυρό «όπλο» του λαού και του αγώνα*

Σαν  σήμερα το 1889 γεννιέται ο λογοτέχνης Βασίλης Ρώτας.** 

«... και η τέχνη, σ' αυτούς τους δύσκολους καιρούς των 
αποφάσεων, πρέπει να αποφασίσει...» (Μπέρτολτ Μπρεχτ)

Και αποφάσισε... Στη διάρκεια κρίσιμων ιστορικών περιόδων, το θέατρο, διαθέτοντας το ισχυρό όπλο της άμεσης συναισθηματικής επίδρασης, αλλά και μετάδοσης μηνυμάτων, χρησίμευσε σαν μέσο επηρεασμού και ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης. Είναι μιά σημαντική πλευρά της επίδρασης στην Τέχνη του λαϊκού κινηματος που αναπτύσσονταν απο την πρωτοπόρα δράση του ΚΚΕ.

Το ρόλο αυτό ανέλαβε το ελληνικό θέατρο σε οριακές για τη χώρα μας στιγμές, με πρωταγωνιστές τις περισσότερες φορές κομμουνιστές, ΕΑΜίτες και ΕΠΟΝίτες δημιουργούς.

Γενικά, στην περίοδο του ελληνοϊταλικού πολέμου, το θέατρο είχε ταχθεί στην υπηρεσία του εθνικού σκοπού, κυρίως με επιθεωρήσεις, που δημιουργούσαν μια πλούσια νότα συγκίνησης, που μετατρεπόταν σε εθνικές λαϊκές συγκεντρώσεις. 

Οι Έλληνες ηθοποιοί -πολλοί περισσότεροι από όσους ένα δημοσιογραφικό κείμενο δύναται να καταγράψει - ανταποκρίθηκαν με σθένος στους πολλαπλούς ρόλους που κλήθηκαν να υπηρετήσουν, είτε σαν μαχητές, είτε προσφέροντας τη δημιουργική πνοή της τέχνης τους, δημιουργώντας δύο νέες μορφές πολιτικού θεάτρου  -το «Θέατρο του βουνού» και το «Θέατρο της εξορίας»-  αποδεικνύοντας τις ιερές βάσεις που δένουν άρρηκτα το θέατρο με τη ζωή και την ιστορία. 

Οι άνθρωποι του θεάτρου αντιμετωπίζουν με σθένος τον κατακτητή. Εκτός από τη βοήθεια που προσφέρουν με την τέχνη τους, θέτουν και την ίδια τους τη ζωή στην υπηρεσία του αγώνα, επιλέγοντας την οργανωμένη πάλη. 

Πολλοί εντάσσονται στο ΕΑΜ. Τυπώνουν προκηρύξεις με αυτοσχέδιο πολυγράφο στα καμαρίνια του ΡΕΞ και εφοδιάζουν όλα τα θέατρα, μοιράζοντας σε σπίτια και στους δρόμους. Και οι ηθοποιοί, όπως όλοι οι αγωνιστές, δεν αποφεύγουν τις συνέπειες. Συλλαμβάνονται και οδηγούνται στη φυλακή ή σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Στην κατοχική περίοδο σημαντική δράση αναπτύσσει  ο λογοτέχνης και θεατρικός συγγραφέας Βασίλης Ρώτας. Ο Βασ. Ρώτας γνωρίζοντας καλά τη δύναμη της δραματικής τέχνης αποφασίζει να δημιουργήσει «πολεμικό θίασο». Στη συνέχεια ζητάει από το κράτος την άδεια να πάει στο μέτωπο και να δίνει παραστάσεις, αλλά απορρίπτεται.
 

Ο Βασίλης Ρώτας ανήκει σε κείνους τους πνευματικούς ανθρώπους που έθεσαν ως κυρίαρχο της ζωής τους την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, σε εκείνους που αφοσιώθηκαν και αγωνίστηκαν για τα ιδανικά του μαρξισμού-λενινισμού, στην πανανθρώπινη ιδεολογία που σταθερά και αποφασιστικά διδάσκει το ΚΚΕ. 

Έδωσε σκληρές μάχες, υποστήριξε τις αξίες, υπηρέτησε στον αγώνα για τα συμφέροντα της εργατικής τάξης, υποστηρίζοντας στην πράξη τον κοινωνικό ρόλο του καλλιτέχνη.

Στην πολιτιστική και ειδικά στη θεατρική δραστηριότητα που ανέπτυξε το ΕΑΜμικό κίνημα, με την παιδεία και την τέχνη να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ιδεολογική και πολιτική διαπαιδαγώγηση των ανθρώπων προς την κοινωνική αλληλεγγύη και ισότητα, τη συλλογική και εθελοντική δράση εκατοντάδων χιλιάδων ανδρών, γυναικών και παιδιών, η συμβολή του Βασίλη Ρώτα υπήρξε καθοριστική. 

Με σύμφωνο το ΕΑΜ, το 1942, ίδρυσε το Θεατρικό 

Σπουδαστήριο, «νόμιμο καταφύγιο» για τους ΕΠΟΝίτες. 

Ο Βασίλης Ρώτας, μαζί με πολλούς αξιόλογους ανθρώπους της τέχνης συνεχίζουν τη δράση τους, προσφέροντας πολύτιμες υπηρεσίες στον αντιστασιακό αγώνα. Το 1942 ιδρύει το «Θεατρικό Σπουδαστήριο» όπου διδάσκουν μεγάλες μορφές του θεάτρου, αλλά και της Αντίστασης, όπως οι Αυγέρης, Σιδέρης, Τσαρούχης, Σαραντίδης, Φωκάς κ.ά. 

Το 1943 αριθμεί πάνω από 500 μαθητές. Ανήκει στην ΕΠΟΝ Αθήνας και με δικές της προσπάθειες δίνει παραστάσεις, άλλες δωρεάν σε σχολεία και άλλες σε θέατρα, με εισιτήριο για το ταμείο του αγώνα.
 
Την ίδια εποχή, στην ελληνική επαρχία αναπτύσσεται ένα νέο είδος 
θεάτρου, που υπηρετεί τους σκοπούς του αντιστασιακού αγώνα.
  

 
Το «Θέατρο του βουνού». 

Το καλοκαίρι του 1944 ο Βασίλης Ρώτας μεταφέρει το πνεύμα θεάτρου στα βουνά. Με υπόδειξη της ΠΕΕΑ ιδρύει το «Θεατρικό όμιλο της ΕΠΟΝ Θεσσαλίας», ανταποκρινόμενος στο επίμονο αίτημα των αγωνιστών για θέατρο. Το θίασο αποτελούν επαγγελματίες ηθοποιοί, αλλά και ερασιτέχνες από τους αντάρτες. Μεταξύ αυτών, ο συγγραφέας Γεράσιμος Σταύρου, ο ηθοποιός Γιώργος Δήμας, οι Βάσης και Άννα Ξένου, ο Νικηφόρος Ρώτας, ο Αλ. Ξένος.
 
Το θίασο αποτελούν επαγγελματίες ηθοποιοί, αλλά και ερασιτέχνες από τους αντάρτες. Μεταξύ αυτών ο συγγραφέας Γεράσιμος Σταύρου, ο ηθοποιός Γιώργος Δήμας, οι Βάσης και Άννα Ξένου, Νικηφόρος Ρώτας, Αλ. Ξένος. 

Το θέατρο του Ρώτα έγινε βήμα προβληματισμού και συνειδητοποίησης, όπου νέοι μάθαιναν για το θέατρο και συμμετείχαν σε αντιστασιακές εκδηλώσεις, με παραστάσεις σε θέατρα, πλατείες, δρόμους, και κείμενα που εξύψωναν το λαϊκό φρόνημα, ενώ οι εισπράξεις πήγαιναν στο ταμείο του αγώνα.
 
Στις 12 Οκτώβρη 1944 οι Γερμανοί φεύγουν από τη χώρα μας, αλλά δε σταματούν τα δεινά. 

Αρχίζει η δοκιμασία του εμφυλίου. 

Ο Βασίλης Ρώτας συνεχίζοντας τη δραστηριότητά του ως υπεύθυνος του Πολιτιστικού Τμήματος του ΕΑΜ, αναλαμβάνει να διαφωτίσει το λαό, τονίζοντας την αναγκαιότητα συσπείρωσης γύρω από το ΕΑΜ. Συνεπής μάλιστα στις διακηρύξεις του ολοκληρώνει το θεατρικό του έργο «Τα ελληνικά νιάτα», που στηρίζεται στην αληθινή ιστορία ενός αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης, του ΕΠΟΝίτη Κ. Σύρμπα....

Από τη στήλη  "ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ"  του Ριζοσπάστη.

**Από το 902.gr