Η ομιλία της Ε. Μηλιαρονικολάκη, μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ,
υπεύθυνης του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ στην εκδήλωση
με θέμα «Υπάρχει τέχνη που δεν είναι στρατευμένη;»*
Αυτό ήταν το συμπέρασμα από την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση που έγινε την Παρασκευή, 20 Σεπτέμβρη, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων στο Στέκι Πολιτισμού του 39ου Φεστιβάλ της ΚΝΕ - «Οδηγητή» στο Πάρκο Τρίτση, με θέμα «Υπάρχει τέχνη που δεν είναι στρατευμένη;».
Τη συζήτηση που παρακολούθησε πλήθος κόσμου συντόνιζε ο δημοσιογράφος Γιώργος Μηλιώνης, που στη σύντομη παρέμβασή του υπενθύμισε αυτό που είπε ένας από τους μεγαλύτερους εργάτες της Τέχνης, ο Πικάσο, για την Τέχνη ότι «είναι ένα όπλο».
Κεντρική ομιλήτρια ήταν η Ελένη Μηλιαρονικαλάκη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνη του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ.
Επίσης, στο πάνελ της συζήτησης ήταν και ο ποιητής Γιώργος Κακουλίδης, ο οποίος, μεταξύ άλλων, σημείωσε: «Δεν υπήρξε ποτέ εποχή που η Τέχνη να μην είναι ενταγμένη μέσα σε ένα σύστημα. Η στρατευμένη τέχνη είναι συνεπές γνώρισμα των επαναστάσεων και της διαπάλης. Ο άνθρωπος έχει ευθύνη όχι μόνο για όσα πράττει αλλά και για όσα παραλείπει να πράξει».
Ακολούθησε πλούσια συζήτηση με τους παρευρισκόμενους και γόνιμος προβληματισμός. Παραθέτουμε σήμερα όλη την ομιλία (ΕΔΩ) της Ε. Μηλιαρονικολάκη, με θέμα τη στράτευση στην τέχνη:
«Ισως θα αναρωτηθεί κανείς γιατί επιλέξαμε το θέμα της στρατευμένης τέχνης, αφού στις μέρες μας δεν απασχολεί τον καλλιτεχνικό κόσμο με την ίδια ένταση που τον απασχολούσε τα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια...ποιος ο λόγος να γίνεται συζήτηση για τη στρατευμένη τέχνη;
Η στράτευση, σύμφωνα με την αστική αισθητική, είναι καταστροφική για την τέχνη, αλλά μόνο για την τέχνη που επηρεάζεται από την κομμουνιστική ιδεολογία. Η στρατευμένη τέχνη όταν μας δείχνει πώς να δράσουμε για να μην αλλάξει ο κόσμος...αποκαλείται ελεύθερη τέχνη.
Όταν όμως η τέχνη τολμά να θίξει την ιερότητα του εκμεταλλευτικού συστήματος καλώντας σε ανατροπή του, τότε λέγεται δεσμευμένη, στρατευμένη. Ταπεινό χαρακτηρίζεται ό,τι είναι ωφέλιμο για τους ταπεινωμένους, όπως θα έλεγε κι ο Μπρεχτ.
Πρόσφατο είναι το παράδειγμα των συντονισμένων μύδρων που εκσφενδονίστηκαν από τον αστικό Τύπο στο θεατρικό έργο του Μπρεχτ «η Αγία Ιωάννα των Σφαγείων» για απλοϊκότητα και λαϊκισμό ή η συζήτηση που αναθερμάνθηκε γύρω από το έργο του Ρίτσου 4 χρόνια πριν με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννησή του, για την ανωτερότητα της προσωπικής του ποίησης, της ποίησης που υπακούει στα εσωτερικά του οράματα, σε αντίθεση με την κατωτερότητα της κοινωνικής - πολιτικής...
Υπάρχει και μη στρατευμένη τέχνη; Δε θα υποστηρίξουμε βέβαια ότι όλοι οι δημιουργοί είναι συνειδητά τοποθετημένοι υπέρ της μιας ή της άλλης από τις δύο πρωταγωνιστικές τάξεις του κοινωνικού συστήματος. Ένα μεγάλο μέρος τους δεν έχει από την αρχή κάποια πολιτική ή ιδεολογική πρόθεση. Όμως οι ιδέες, οι πεποιθήσεις, τα αισθήματά τους, οι συμπάθειες και οι αντιπάθειές τους, οι επιρροές που δέχονται αδιάκοπα από το γύρω κόσμο και η ταξική τους θέση εισάγουν ασυνείδητα την ιδιοτέλεια στην τέχνη τους.
Δεν υπάρχει καθαρή τέχνη
Με λίγα λόγια, δεν υπάρχει καθαρή τέχνη. Ακόμη και οι δημιουργοί που αποκλείουν από το έργο τους τα κοινωνικο-πολιτικά θέματα και φτιάχνουν «ωραία, ανώφελα πουλιά» για τις «σκάλες των αιώνων» όπως έγραφε ο Ρίτσος - παίρνουν στην πραγματικότητα θέση. Ηθελημένα ή αθέλητα εκφράζουν σκοπιμότητα, καθώς συμβάλλουν στην καλλιέργεια της κοινωνικής παθητικότητας και της αδράνειας απέναντι στην ταξική βία και καταπίεση, κάτι που δίχως άλλο είναι πολύ βολικό για την αστική εξουσία....
Φυσικά, δεν είναι λάθος να δηλώνει κανείς ότι η τέχνη επιτελεί τη λειτουργία της γνώσης με ειδικά μέσα, που την ξεχωρίζουν από την επιστήμη.
Η επιστήμη επιδιώκει τη γνώση της αντικειμενικής πραγματικότητας, ανεξάρτητα από την ανθρώπινη βούληση και τα συναισθήματα, άσχετα βέβαια από το ότι δεν το καταφέρνει, ειδικά στις κοινωνικές επιστήμες που έχουν έντονη τη σφραγίδα της ταξικότητας. Επίσης, η επιστήμη είναι υποχρεωμένη να απομονώνει επιμέρους πλευρές του αντικειμένου της, για να μπορέσει να φτάσει στο απαιτούμενο βάθος.
Ακόμη και οι επιστήμες που μελετούν τον άνθρωπο διασπούν την ανθρώπινη οντότητα στα διάφορα μέρη της και έτσι προκύπτουν μια σειρά επιστημονικοί κλάδοι που εξετάζουν τον άνθρωπο από διαφορετική η καθεμιά σκοπιά, όπως η κοινωνιολογία, η ιστορία, η ψυχολογία, η ανθρωπολογία κ.λπ.
Αντίθετα, η γνωστική λειτουργία της τέχνης αγκαλιάζει το αντικείμενό της, τον κοινωνικό άνθρωπο, ζωντανά και στην ακεραιότητά του, με όλο τον πλούτο των ανθρώπινων ιδιοτήτων και των σχέσεών του.
Όμως, τόσο η επιστήμη όσο και η τέχνη έχουν ένα κοινό γνώρισμα και αυτό είναι ότι και οι δύο αυτές μορφές κοινωνικής συνείδησης μπορούν να οδηγήσουν από διαφορετικούς δρόμους στην αλήθεια για την πραγματικότητα. Το πρόβλημα στην αστική αισθητική είναι ότι δεν αναγνωρίζει στην τέχνη αυτήν την ιδιότητα, αφού αρνείται το διανοητικό - λογικό χαρακτήρα της καλλιτεχνικής δημιουργίας και απαιτεί απ' αυτήν να αποβάλει κάθε εγκεφαλική επιρροή, για να είναι πηγαία, γνήσια κι αυθεντική...
...Τέχνη για την ανύψωση του ανθρώπου
Η αλήθεια είναι πως οι καλλιτέχνες που εμφορούνται από την επιστημονική κοσμοθεωρία του διαλεκτικού και ιστορικού υλισμού κινδυνεύουν πολύ λιγότερο να προδώσουν τη δημιουργική λειτουργία της τέχνης. Και αυτό γιατί η κοσμοθεωρία τους δεν είναι δόγμα, μια μεταφυσική προκατασκευή, αλλά μέθοδος ανάλυσης, κατανόησης και παρέμβασης στην πραγματικότητα.
Η πραγματική ελευθερία στην τέχνη δεν μπορεί να θεμελιωθεί στις ατομικές ιδιορρυθμίες και τα τυφλά εσώψυχα, αλλά στη γνώση των αντικειμενικών εσωτερικών νομοτελειών κίνησης της ζωής, γιατί μόνο έτσι η τέχνη μπορεί να επενεργήσει σ' αυτήν και να την αλλάξει. Η πραγματική ελευθερία στην τέχνη είναι τελικά η στράτευση στο πλευρό των δυνάμεων που προσπαθούν να ανοίξουν το δρόμο στο μέλλον και γι' αυτό αναδείχνουν την τέχνη σαν παράγοντα ανύψωσης του ανθρώπου σε όλο και πιο πολύπλευρο, σε ολοκληρωμένο άνθρωπο.
*Από το 902.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου