Η ποίηση δεν ανήκει σ' αυτούς που τη γράφουν, αλλά σε εκείνους που την έχουν ανάγκη»*

 

 

Ανοίγω το στόμα μου 

 

ΟΔΥΣΣΕΑ  ΕΛΥΤΗ:  ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ  

 

ΙΑ'

 

ΟΠΟΥ, φωνάζω, και να βρίσκεστε αδελφοί,

όπου και να πατεί το πόδι σας,

ανοίξετε μια βρύση,

τη δική σας βρύση του Μαυρογένη.

Καλό το νερό 

και πέτρινο το χέρι του μεσημεριού

που κρατεί τον ήλιο στην ανοιχτή παλάμη του.

Δροσερός ο κρουνός θ' αγγαλιάσω.

Η λαλιά που δεν ξέρει από ψέμα

μεγαλόφωνα το νου μου ν' απαγγείλει,

ευανάγνωστα να γινούν τα σωθικά μου.

Δεν μπορώ, 

η αγχόνη τα δέντρα μου εξουθένωσε

και τα μάτια μαυρίζουν.

Δεν αντέχω 

και τα σταυροδρόμια που ήξερα έγιναν αδιέξοδα.

Σελδζούκοι ροπαλοφόροι καραδοκούν.

Χαγάνοι ορνεοκέφαλοι  βυσσοδομούν.

Σκυλοκοίτες και νεκρόσιτοι κι ερεβομανείς 

κοπροκρατούν το μέλλον.

Όπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί,

όπου και να θολώνει ο νους σας,

μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό

και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη.

Η λαλιά  που δεν ξέρει από ψέμα

θ' αναπαύσει το πρόσωπο του μαρτυρίου 

με το λίγο βάμμα του γλαυκού στα χείλη.

Καλό το νερό 

και πέτρινο το χέρι του μεσημεριού

που κρατεί τον ήλιο στην ανοιχτή παλάμη του. 

Όπου και να πατεί το πόδι σας, φωνάζω,

ανοίξετε, αδελφοί,

μια βρύση ανοίξετε,

την δική σας βρύση του Μαυρογένη!

 

Παγκόσμια Μέρα Ποίησης η 21η Μάρτη** 

 

Και την έχουμε τόση ανάγκη σήμερα. Έχουμε ανάγκη να ακουμπήσουμε στις λέξεις των ποιητών, στα ποιητικά εκείνα σύμβολα, τα γεννημένα στο παρελθόν μέσα από τα οποία αναγνωρίζουμε καινούρια πάντα μηνύματα, αδέσμευτα και οικουμενικά, αναγκαία και ικανά να «θρέψουν» και τις σημερινές και αυριανές νέες γενιές.

Γιατί «το ποίημα» - όπως έλεγε ο Γιάννης Ρίτσος - «ξεπηδάει από μιαν ανάγκη να αποδοθεί η σιωπή, από μιαν εντολή της ανθρώπινης προϊστορίας, ιστορίας και μεθιστορίας. Μια εντολή που δίνεται στον ποιητή άθελά του κι εκφράζεται μέσα απ' αυτόν. Γράφοντας ποίηση κάνει μια μάχη, σώμα με σώμα, με το θάνατο. Κι όταν λέμε θάνατο δεν εννοούμε μόνο το φυσικό, αλλά και όλες τις μορφές κοινωνικού θανάτου. Η καταπίεση, η σκλαβιά, οι επιθυμίες που δεν εκπληρώνονται, είναι μια καθημερινή εκτέλεση, ένας θάνατος. Κι όσο θα υπάρχει ο θάνατος, θα υπάρχει και η αντίσταση στο θάνατο».

Θα υπάρχει η ποίηση. Όσο για το «τι αντιπροσωπεύει η ποίηση σε μια τέτοια κοινωνία ηθικού χάους, ο Οδυσσέας Ελύτης απαντά: «Είναι ο μόνος χώρος, όπου η δύναμη του αριθμού δεν έχει πέραση».

Παγκόσμια Μέρα Ποίησης η 21η Μάρτη και η ανάγκη προστρέχει να πάρει δύναμη από εκείνους που με μια ρηξικέλευθη ματιά μεταμόρφωσαν τη ζωή και τα πράγματα, στοχάστηκαν μέσω της ποίησης και δε «χάθηκαν». Δε «χάθηκαν» γιατί, μέσω της ποίησης, συνομίλησαν με τον κόσμο, βλέποντάς τους σαν φίλους και συναγωνιστές στον ίδιο δρόμο, για τον ίδιο σκοπό, για τα ίδια όνειρα, σε εποχές συγκρούσεων και αγώνων, διωγμών και ελπίδων, καταστροφών και προσδοκιών που δεν επιτεύχθηκαν ακόμη.

Ο ποιητής πιστεύει πάντα στην αξία της ζωής γιατί, αν πραγματικά τη θεωρούσε μάταιη, δε θα είχε λόγο να γράφει. «Ακόμη και η άρνηση της ζωής» - πίστευε ο Γιάννης Ρίτσος - «όταν γίνεται τέχνη, μετασχηματίζεται σε κατάφασή της. Αυτός είναι και ο λόγος που ακόμη και η επαφή μας με έργα παρακμής, μας δημιουργεί αίσθημα ευφορίας. Η ποίηση και όλη γενικά η τέχνη έχει μια ενέργεια εξυγιαντική».

Έχουμε ανάγκη να νιώσουμε...  

«Σφίξαμε το χέρι τόσων συντρόφων! 
Όταν καμιά φορά λιποψυχάμε νιώθουμε 
σαν ένα μαχαίρι να τρυπάει την παλάμη μας
η ανάμνηση του χεριού τους.

Κι όταν κάνουμε το καθήκον μας
νιώθουμε κάτω απ' την παλάμη μας 
κάτι σίγουρο κι ακέριο
σα να κρατάμε μες στα χέρια μας
ολάκερο τον κόσμο» (Τ. Λειβαδίτης).

Η αληθινή ποίηση απευθύνεται και στους λίγους και στους πολλούς, προσφέροντας πάντα, και στους λίγους και στους πολλούς, περισσότερα απ' όσα μπορούνε να πάρουν. 

Ας αναζητήσουμε εκείνους τους χρυσούς κρίκους που συνδέουν τις ψυχές και των Λίγων και των Πολλών, με τον κόσμο των Οραμάτων και των Μορφών, μέσα από την ποίηση. 

Ας αναζητήσουμε εκείνους τους ποιητές που η ποίησή τους δεν είναι μια εκκεντρική συγγραφική ενασχόληση, για σκεπτόμενους διανοούμενους με περίπλοκες ψυχοσυνθέσεις, αλλά ένας δρόμος συνεχούς ρίσκου και ανατροπής. Ένα παιχνίδι σοβαρό, υγιές, αλλά και παράδοξο, που μπορεί να κάνει τον κόσμο να φαίνεται σαν μια μαγική περιοχή απρόβλεπτων συνδυασμών και οδηγώντας στην κατάκτηση της ελευθερίας.

Εκείνους τους ποιητές που συνομίλησαν με τον κόσμο, βλέποντάς τους σαν φίλους και συναγωνιστές στον ίδιο δρόμο, για τον ίδιο σκοπό, για τα ίδια όνειρα, σε εποχές συγκρούσεων και αγώνων, διωγμών και ελπίδων, καταστροφών και προσδοκιών που δεν επιτεύχθηκαν ακόμη. Εκείνους που «στρατεύτηκαν» με τα οράματα των λαών και απέδειξαν με τα έργα τους πως η τέχνη έχει σκοπό.

Αλλά κι εκείνους που μπορεί να φαίνεται ότι ταξιδεύουν με την ποιητική γλώσσα στην άρνηση... Άλλα ας σκεφτούμε ότι ακόμη και πίσω από την άρνηση υπάρχει μια πίστη που προστατεύει από την απελπισία και μια στιβαρή αίσθηση των πραγμάτων που προφυλάσσει από τη διάλυση και το μηδενισμό.

Διαβάζοντας και ξαναδιαβάζοντας ποίηση 
δικαιούμαστε να συμφωνήσουμε με τον Γιάννη Ρίτσο:
  
«Ο κόσμος, σου λέω, είναι όμορφος
Ο,τι κι αν πεις, ό,τι κι αν κάνεις, όμορφος.
Το μέλλον είναι σίγουρο αδελφέ μου.
Ο,τι κι αν γίνει - σίγουρο.
Δεν υπάρχουν πια αποσιωπητικά
στη φωνή ή στη σιωπή μας.
Όμορφος.  Μπορείς να κάνεις πίσω
τους τροχούς του ήλιου;». 

Γιατί η ποίηση είναι «μια βαθιά αλληλεγγύη» στη ζωή. Ναι...  
«Κι αν χιονίζει στο πνεύμα...Ο κόσμος πρέπει να προχωρήσει»...(Ν. Καρούζος).

  *Π. Νερούντα.
**Ριζοσπάστης, ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"